Paylaş:
13 dakika okuma
TYT Coğrafya Konuları ve Detaylı Özet 2026
TYT Coğrafya, Dünya ve Türkiye'nin fiziki ve beşeri coğrafya özelliklerini kapsayan önemli bir derstir. Bu rehberde, TYT Coğrafya konularını, harita bilgisini, iklim özelliklerini ve etkili çalışma yöntemlerini detaylıca inceleyeceğiz.
🌍 TYT Coğrafya Ana Konuları
1. Doğa ve İnsan
- Coğrafya Nedir: Tanımı, konusu ve önemi
- Coğrafyanın İlkeleri: Dağılış, ilgi, karşılaştırma, nedensellik
- Coğrafyanın Bölümleri: Fiziki ve beşeri coğrafya
- İnsan-Doğa İlişkisi: Karşılıklı etkileşim
- Doğal Afetler: Deprem, volkan, sel, heyelan
- Çevre Sorunları: Küresel ısınma, hava kirliliği, su kirliliği
2. Dünya'nın Şekli ve Hareketleri
- Dünya'nın Şekli: Geoid, ekvator, meridyen, paralel
- Dünya'nın Günlük Hareketi: Gece-gündüz oluşumu, yerel saat
- Dünya'nın Yıllık Hareketi: Mevsimler, 21 Mart, 21 Haziran, 23 Eylül, 21 Aralık
- Koordinat Sistemi: Enlem ve boylam
- Zaman Hesaplamaları: Yerel saat, ulusal saat, GMT
- Tarih Değişim Çizgisi: 180° meridyeni
🗺️ Harita Bilgisi
Harita ve Özellikleri
- Harita Tanımı: Yeryüzünün kuşbakışı görünümü
- Harita Elemanları: Başlık, ölçek, lejant, yön oku
- Ölçek Türleri: Kesir, çizgi, sözel ölçek
- Harita Çeşitleri:
- Fiziki haritalar
- Siyasi haritalar
- Tematik haritalar
- Topoğrafya haritaları
- Projeksiyon Sistemleri: Silindir, koni, düzlem
- İzohips (Eşyükselti) Eğrileri: Yükselti gösterimi
🌤️ İklim ve Bitki Örtüsü
İklim Elemanları ve Faktörleri
İklim Elemanları:
- Sıcaklık: Güneş ışınları, yer şekilleri etkisi
- Basınç: Alçak ve yüksek basınç alanları
- Rüzgar: Sürekli, mevsimlik ve günlük rüzgarlar
- Nem: Mutlak ve bağıl nem
- Yağış: Konveksiyonel, cephesel, yamaç yağışları
İklim Faktörleri:
- Enlem: Kutuplardan ekvatora doğru sıcaklık artışı
- Yükselti: Her 200 m'de 1°C sıcaklık azalması
- Karasallık-Denizellik: Kıyı ve iç bölge farkları
- Okyanus Akıntıları: Sıcak ve soğuk akıntılar
- Bakı: Güney ve kuzey yamaç farkları
🇹🇷 Türkiye Coğrafyası
Türkiye'nin Coğrafi Konumu
- Matematik Konum: 36°-42° Kuzey, 26°-45° Doğu
- Özel Konum: Asya-Avrupa-Afrika arasında köprü
- Yüzölçümü: 783.562 km²
- Kıyı Uzunluğu: 8.333 km
- Komşular: 8 kara, 3 deniz komşusu
- Denizler: Karadeniz, Marmara, Ege, Akdeniz
Türkiye'nin Yerşekilleri
| Yer Şekli | Oran | Örnekler |
|---|---|---|
| Dağlar | %40 | Ağrı, Erciyes, Uludağ |
| Platolar | %30 | Erzurum-Kars, Haymana |
| Ovalar | %25 | Çukurova, Konya Ovası |
| Yaylalar | %5 | Taşeli, Uzunyayla |
Türkiye'nin İklim Tipleri
1. Akdeniz İklimi:
- Yazlar: Sıcak ve kurak
- Kışlar: Ilık ve yağışlı
- Bitki Örtüsü: Maki
- Bölgeler: Akdeniz, Ege kıyıları
2. Karadeniz (Okyanusal) İklimi:
- Her mevsim yağışlı
- Yazlar: Serin
- Kışlar: Ilık
- Bitki Örtüsü: Geniş yapraklı ormanlar
3. Karasal İklim:
- Yaz-kış sıcaklık farkı fazla
- Yağış: İlkbahar ve yaz başı
- Bitki Örtüsü: Bozkır (Step)
- Bölgeler: İç Anadolu, Doğu Anadolu
🌐 Dünya Coğrafyası
Kıtalar ve Özellikleri
| Kıta | Yüzölçümü | Özellik |
|---|---|---|
| Asya | 44 milyon km² | En büyük kıta, en kalabalık |
| Afrika | 30 milyon km² | En sıcak, çöller geniş |
| K. Amerika | 24 milyon km² | Büyük göller, teknoloji |
| G. Amerika | 18 milyon km² | Amazon, And Dağları |
| Antarktika | 14 milyon km² | En soğuk, buzullar |
| Avrupa | 10 milyon km² | En küçük, gelişmiş |
| Okyanusya | 9 milyon km² | Ada kıtası |
📊 TYT Coğrafya Soru Dağılımı
| Konu | Soru Sayısı | Önem |
|---|---|---|
| Doğa ve İnsan | 0-1 | ⭐⭐⭐ |
| Dünya'nın Şekli ve Hareketleri | 1-2 | ⭐⭐⭐⭐ |
| Harita Bilgisi | 0-1 | ⭐⭐⭐ |
| İklim | 1 | ⭐⭐⭐⭐ |
| Türkiye Coğrafyası | 1-2 | ⭐⭐⭐⭐⭐ |
🎯 Çalışma Stratejileri
1. Harita Çalışması
- 🗺️ Dilsiz harita üzerinde pratik
- 📍 Önemli yerleri işaretleme
- 🌍 Atlas kullanma alışkanlığı
- 📐 Koordinat hesaplamaları
2. Görsel Öğrenme
- 📊 Grafikler ve tablolar oluşturma
- 🎨 Renkli kodlama sistemi
- 📹 Belgesel ve video izleme
- 🖼️ İnfografikler hazırlama
3. Karşılaştırmalı Öğrenme
- Bölgeler arası karşılaştırma
- İklim tiplerini kıyaslama
- Ülkeler arası benzerlikler
- Yerşekilleri farklılıkları
📝 PDF Özet İçeriği
TYT Coğrafya PDF İçeriği:
- ✅ Tüm konuların özet anlatımı
- ✅ Türkiye haritası ve bölgeleri
- ✅ İklim grafikleri ve tabloları
- ✅ Önemli terimler sözlüğü
- ✅ Formüller ve hesaplamalar
- ✅ Sık çıkan soru tipleri
- ✅ Dilsiz harita örnekleri
- ✅ Kıtalar ve ülkeler özeti
💡 Başarı İpuçları
Altın Kurallar:
- 🗺️ Her gün harita çalışın
- 📰 Güncel olayları coğrafi açıdan değerlendirin
- 🌡️ İklim grafiklerini yorumlayın
- 📍 Koordinat hesaplamalarında pratik yapın
- 🎯 Türkiye coğrafyasına özel önem verin
- 📚 Atlas ve harita kullanmayı alışkanlık edinin
⚠️ Dikkat Edilmesi Gerekenler
Sık Yapılan Hatalar:
- ❌ Koordinatları karıştırmak
- ❌ İklim tiplerini yanlış eşleştirmek
- ❌ Harita ölçeğini yanlış hesaplamak
- ❌ Yön bulma hatası yapmak
- ❌ Saat hesaplamalarında hata
- ❌ Bölgeleri karıştırmak
🎯 Sonuç
TYT Coğrafya, dünyayı ve Türkiye'yi tanımak için temel bir derstir. Harita çalışması, görsel öğrenme ve düzenli tekrarla başarılı olabilirsiniz. Coğrafya sadece yer isimleri değil, yaşadığımız dünyayı anlama bilimidir.
Bu rehber, MEB müfredatı ve ÖSYM'nin son yıllardaki soru dağılımları dikkate alınarak hazırlanmıştır.
K
Kazım İncebacak
Sınav Başarı Uzmanı
6 Yıl
Tecrübe
500+
Başarılı Öğrenci
%95
Başarı Oranı
Size özel hazırlanmış çalışma programları ile hedeflediğiniz sınavda başarıya ulaşın.
Danışmanlık için İletişim4.9/5 Öğrenci Memnuniyeti